اوقات شرعي

بـابـُـل  ،  شهـر  بهـار نـارنـج

 

بـابـُـل معـروف بـه شهـر بهـار نـارنــج دومیـن شهـر پـُرجمعـیت استـان مـازنــدران و مـرکـز شهـرستـان بـابــل و همـچنیـن پـُرجمعـیت‌تـریـن شهـرستـان مـازنــدران و دومیــن شهـرستــان پـُـرجمعــیت شمـال کشـور ، پــس از رشـت  می‌بـاشـد .

ایـن شهـرستـان بـا وسعـت بيـش از 1،578 كيلـومتـر مربـع  كـه در مقـايسـه بـا مساحـت 23،756 كيلـومتـر مـربـعی استـان مـازنــدران 6 درصـد از مساحـت كـل استـان را شامـل می شـود ، در مـركـز استـان مـازنـدران و  در ایـالـت قــدیـم طبــرستــان  واقــع گـردیده است .

بـابـل معـروف بـه شهـر بهـار نـارنــج ، مـرکـز ایـن شهـرستـان می بـاشد .

 

ارتفـاع این شهـر حـدود 2 متـر از سطـح دریـاهـای آزاد  پـاییـن‌تـر است .

بـابـل از نظـر جغـرافیـایـی ؛ بیـن 36 درجـه و 34 دقیقـه و 15 ثـانیـه عـرض شمـالی و 52 درجـه و 44 دقیقـه و 20 ثـانیـه طـول شـرقـی از نصـف‌النهــار گـرینـویــچ  واقـع شده‌ است و  بـا تهـران 5 دقیقـه و 15 ثـانیـه  اختـلاف ساعـت دارد .

جمعیـت شهـر بـابـل در سرشمـاری سـال 1395شمسـی بـرابـر بـا 250،217 نفـر  ( حـدود 81،572 خـانـوار ) بـوده است و  همـچنیـن جمعیـت شهـرستـان بـابـل نیــز بـالـغ بـر 531،930 نفـر بـوده کـه معـادل 18 / 21 درصـد جمـعیـت استـان مـازنـدران است .
در حـال حـاضـر بیـش از  305،578 نفـر جمعـیت شهــری و 226،351 نفـر جمعـیت روستـایـی در ایـن شهـرستــان سـاکـن می‌بـاشنـد  .

مسـاحـت شهـر بـابـل در حـدود 32 كيلـومتـر مـربـع  اسـت .

نقشـه هـوائـی  شهـر بـابــل

بـابــل یکـی از شهـرهای مهـم شمـال کشـور در زمینـه هـای :  پـزشکـی ، کشـاورزی ، علمـی – دانشگاهـی ، سیـاسی و تجـاری می بـاشد .

بـابــل دارای پیـشینـه ای قـابـل تـوجـه و نقشـی اسـاسی در استـان مـازنـدران و شمـال کشـور است .
در گـذشتـه بـه دلیـل تجـارت و عبـور و مـرور تـاجـران و بــازرگانـان در ایـن شهـر ، آن را بـارفــروش می‌خـوانـدنـد .

از گـذشتــه تـا بـه امـروز ، بـابــل شهـری ثـروتمنــد بـوده کـه جـزو قطـب هـای مهـم تجـاری استـان بـه حسـاب می آمـده است و  مـردم ایـن شهـر هـم نسبـت بـه دیگـر شهـرهـای استــان مـازنــدران از وضـع مـالـی نـسبتــاً بهتـری بـرخــوردار هستـند .

بـابــل شهـری دانشـگاهـی است بــا بیـش از 20 دانشـگاه و مـؤسسـه آمــوزش عـالـی کـه مهـم‌تــریـن دانشـگاه ایـن شهـر ، دانشـگاه صـنعتـی نـوشیــروانـی است کـه رتبــه ششـم را در میـان دانشـگاه‌هـای صـنعتـی ایـران داراسـت .
هـم‌چنیـن بـابــل تنهــا شهـر غیـر مـرکــز استــان در شمـال کشـور است کـه دانشـگاه علـوم پـزشکـی مستقـل و سـراسـری دارد .

سـردرب  دانشـگاه علـوم پـزشـکی  بـابــل

ایـن شهـر بـه دو منطقـه شهـری  تقسیـم می‌شـود .
بـابــل  مرکـز مخـابـرات استـان مـازنـدران  و  مرکـز منطقـه ۱ مخـابراتـی کشـور می‌بـاشد .

شهــر بـابـُــل  در حـد فـاصـل دریـای مـازنــدران و رشتــه کـوه البــرز  و در فـاصلــه  15 كيلـومتـری  دریـای مـازنــدران  و  210 كيلـومتـری  شمـال شـرقـی تهـران  واقـع شده ‌است .

شهرستـان بـابـل  از مشـرق بــه شهـرستـانهـای قـائـمشهـر  و  سوادکـوه ، از مغـرب بـه شهـرستـان آمـل  و  از شمـال تـوسـط  شهـرستـان بـابلـسر از  دریـای خـزر جـدا میگـردد .
ايـن شهـرسـتان از جنـوب بـه بخشهـائی از فیـروزکـوه و سلسلـه جبـال الـبرز محـدود گـردیـده است .

  

 خیـابـان شـریعتــی  بـابــل

ویـژگـی هـای  طبیــعی 

از خصـوصیـات جالـب شهـرستـان بـابــل ایـن است کـه بـه دلیـل دارا بـودن سـه نـوع منطقـهٔ :  جلگـه‌ ای ، کـوهپــایــه‌ ای و  کـوهستـانـی  دارای دو نــوع  آب و هـوای متفـاوت است .
آب و هـوای بـابــل بـه دلیـل قـرار گـرفتـن در میـان کـوه و دریـا ، آب و هـوای معـتدل و مرطـوب خـزری دارد و  قسمـت‌های جنـوبی شهـرسـتان بابـل بـه دلیـل دارا بـودن پوشـش کوهسـتانی و ارتفـاع زیـاد ، آب و هـوای سـرد و کـوهستـانی دارد .

بـرخـی از خصـوصـیات بـارز آب و هـوای جلگـه‌ای منطقـه ایـن است کـه :
•  بـارش‌های جـوی خصـوصـاً در فصـل‌های خنـک  شـدت می‌یـابنـد .
•  درجـه حـرارت نسبتـاً ملایمـی در فصـل زمستـان و  حـرارت گـرم در فصـل تـابستـان دارد .
•  حـرارت سـالانـه آن ، اختـلاف دمـای کمـی دارد .

حداکـثر دمـای بـابـل در تـابستـان بـه 38 درجـه سانتـیگـراد می رسـد .
متـوسـط  بــاران سـالیــانــه آن  حـدود 525 میلیـمتـر  و  میـانگیـن رطـوبــت آن  حـدود  75 درصـد است .
وزش بـاد  در ایـن شهرستـان از سمـت غـرب بـه شرق  و  از شمـال غـربی   بـه سمـت جنـوب  است .
از بـادهـای مهـم و فصلـی ایـن منطقــه :
بـاد هـای خـوش آبـاد - دره نـور - اوز روا - گیـل وا - بـاد سـام و بـاد سـورتـوک ، از سیبـری در فصـل زمستـان  را می تـوان نـام بـرد .

مهــرمـاه  پــُر بـارانـتریـن  و  اردیبهـشت مـاه  کـم بـارانـتریـن مـاههـای سـال  در ایـن شهـر می بـاشد .

نمـائی از ارتفـاعـات  بـابــل

بـابــل ؛ از نقـاط کـوهستــانـی ، کـوهپــایــه ای  و  جلگــه ای بـه تـرتیـب از  جنــوب بـه طـرف شمـال  تشکیـل شده است .     
ارتفـاعـات جنـوب بـابــل  شامـل :
منـاطـق کـوهستـانی بـابـلکنـار ، بنـدپـی شـرقی و بنـدپـی غـربی می بـاشد .

ارتفـاع این کـوههـا گاهی بـه بیش از 3000 متـر می رسد کـه مهمتـرین آنهـا عبـارتنـد از :      
اونیـسـه ( 3701 متـر )  ،  پـرچنــان ( 3950 متـر )  ،  خـوزنــک ( 3650 متـر )       
دِه پشـت ( 3550 متـر )  و   میـان چنــار ( 3450 متـر ) ...

بلنـدتـریـن قلــه هـای آن :     
" لشـن"  حـدود 3،392 متـر  و   " نـارگلـی"  حـدود 3،282 متـر  ارتفـاع دارد .

منـاطق روستـایـی بـابـل اغلـب در دشـت و کـوهستـان و جنـگل واقـع است .     
نـواحی بنـدپـی بـه لحـاظ کـوهستـانی بـودن و داشتـن جنـگلهـای انبـوه و مـراتـع فـراوان از نـواحی ییـلاقـی مشهـور مـازنـدران شمـرده می شـود .

رودهـای بـابلــرود و تـلار ، اراضـی ایـن شهـرستـان را  آبیـاری می کننـد .

طبیعـت بکـر و دسـت ‌نخـورده بـابــل کـه در جنــگل‌هـای جنـوبـی و منـاطـق کـوهستـانـی ایـن شهــرستـان  نظیـر :  شیـخ‌ مـوسی و  فیـل‌بنــد وجـود دارد  هـر بینـنده ای را  سر ذوق می‌آورد .

 

 

نمـائی از  ییـلاق شیـخ مـوسی بنـدپـی  -  بـابــل

 

 منـابـع طبيـعی شهرستـان و  مقايسـه آن بـا استـان

وسعـت جنـگل‌هـای طبـيعی شهـرستـان بـابـل 49،936 هكتـار می بـاشد كـه 53/4 درصـد از مسـاحـت 1،066،417 هكـتاری جنـگل‌هـای طبيـعـی استـان را شامـل می شـود .

همچنـين وسعـت جنـگل‌هـای مخـروبـه آن 25،684 هكـتار بـوده كـه  81/7 درصـد از جنـگل‌هـای 32،858 هكتـاری  مخـروبـه استـان  را بـه خـود اختصـاص داده است .

جنـگل‌های دست كاشت و  پـارك‌های جنـگلی شهـرستـان بابـل 3،999 هكـتار می بـاشد .

مسـاحت كـل مراتـع حـوزه بـابــل 50،000 هكـتار می بـاشد كـه حـدود 2 درصـد از كـل مراتـع استـان را  در بـر می گـيرد .

كـل مسـاحت حـوزه‌ هـای آبـخيـز شهـرستـان حـدود 100،000 هكـتار می بـاشد كـه از اين ميـزان حـدود 50،000 هكـتار را مراتـع  و  50،000 هكـتار را  جنـگل‌هـای ایـن منطقـه در بـر می گـيرند .

 

 

نمـائی از  جنـگـل  شیـاده  بنـدپـی  -  بـابــل

بـه دليـل وجـود سلسلــه جبـال البــرز در جنـوب ايـن شهـرستـان  و تـولیـد رطـوبـت نسبـی زیـاد  و  وجـود بـارنـدگيهـای فـراوان ،  هـوای ايـن شهـرستـان معتـدل و  مـرطـوب بـوده  و  بـادهـائـی كـه از نـواحی غـربی می وزد ، بـاعـث بـرودت و  سـردی هـوا گشتـه  و  در ارتفـاعـات مـوجب ريـزش بـرف می گـردد .

رودخـانـه‌هـای معـروف آن « سجـاد رود » و « بـابـلــرود »  از سلسلــه جبـال البــرز  و  « كـلا رود » از ارتفــاعـات ميـان‌ بنــد و نیــز « كـاری رود » از رودخـانــه هـراز سرچشمـه گرفتـه و نـزديك پـل ‌ محمدحسن خـان در شهـر بـابـل ‌بـه ‌يكـديگـر متصـل ‌شده و  در بـابلـسر بـه دريـای مـازنـدران  منتهـی می شونـد .

 

نمـائی از  رودخـانـه  کـاری رود   -  بـابــل

بـابلــرود ؛ 

یکی از پـُـر آب تـریـن رودخـانـه هـای دائمـی مـازنــدران می بـاشد .
ايـن رود كـه نـام قـدیـم آن " بـاو ُل " بـوده است ، از ارتفـاعـات سوادکـوه و بنـدپـی در جنـوب شهـرستـان بـابــل و از رشتـه کـوههـای البـرز سرچشمـه می گـیرد و  شاخـه مهـم آن سجـاد رود  است .
این رودخـانـه حـدود 78 کیلـومتـر طـول دارد کـه پـس از گـذر از غـرب شهـرسـتان بـابـل و آبـیـاری شـالیـزار‌هـای بـابــل در شهــرستـان بـابلــسر بـه دریـای خــزر  ( مـازنـدران ) می‌ریـزد .

لازم بـه توضیـح است کـه ایـن رود در مسيـر جنـوب بـه شمـال ، پـس از آبیـاری اراضی كشـاورزی بنـدپـی و گـذشتـن از دهستـان بـابـلکـنار و مغـرب دهستـان بـالا تجـن در شهـرستـان قـائـم شهـر و مشـروب کـردن اراضـی مـزروعـی دهستـان گنـج افـروز ، از مغـرب شهـر بـابــل می گـذرد و  پـس از آبیـاری دهکـده های جنـوبـی و غـربـی ایـن شهـرستـان ،  در مصب رودخـانـه بـابلـسر بـه دریـای خـزر می ریـزد .

 

 

رودخـانــه  بـابـلـرود   -   حـاشیـه جنـوبـی  بـابــل

مصـب ایـن رود ، محـل خـوبـی بـرای تفـریحـات آبـی است .
عمـق ایـن رود در قسمـت‌های مرکـزی بسیـار کـم و در هنـگام ریختـن بـه دریـا بسیـار زیــاد است .
همچنیـن در مصـب ایـن رود ، مـاهیهـای خـاویـاری ، انـواع مـاهـی سفیـد ، شـوکـا ، خـاردار ، نـالیـم ، بـال قـرمـز ، اوسـاجـی ، خـرامـون و خـاردار زرد  صیـد می شـود .

 

 

مصـب رودخـانــه  بـابـلـرود   -   حـاشیـه سـاحلـی بـابلسـر

 
از جملـه ریـزابـه های رودخـانــه بـابلــرود ؛ کـلا رود و خـوشـرودپـی می بـاشد کـه از ارتفـاعـات بنـدپـی سـرچشمـه می گیـرد و پـس از مشـروب نمـودن اراضـی مـزروعـی بخـش بنـدپـی و عبـور از اراضـی دهستـان لالـه آبـاد در حومـه جنـوبـی شهـر بـابـل بـه بـابلــرود می پیـونـدد .

بـه دلیـل آب دهـی زیـاد بـابلـرود ، بـر روی ایـن رود و شاخـه‌هایـش سـدهای متعـددی قـرار گرفتـه است کـه بـرخی از آنهـا عبـارتنـد از :

•  سـد خـاکی  البــرز  
(  ایـن سـد در جنـوب شـرقـی بـابـل و در منطقـه لفـور  واقـع است و یکـی از زیبـاتـریـن سـدهای خـاورمیـانـه  و  بـزرگ تـرین سـد خـاکـی کشور  بـه شمـار می‌آیـد )
•  سـد خـاکی  شیـاده
(  ایـن سـد در جنـوب غـربـی بـابـل  و در بخـش بنـدپـی غـربـی و  روستـای شیـاده واقـع است )
•  سـد خـاکی  سنبـُل رود
(  ایـن سـد در جنـوب شـرقـی شهـرستـان و  در مسیـر راه  بـابلـکنـار بـه شیـرگـاه  قـرار دارد )

 

سـد خـاکـی  البــرز   -   منطقـه لفــور

 
سجـاّد رود  ( سجـرو ) ؛ 

ایـن رود یکـی از شاخـه‌هـای مهـم بـابلــرود  است .
منشـاء اصلـی ایـن رود ، کـوه‌های بلنـد  و سـرسبـز بخـش بنـدپـی شـرقـی شهـرستـان بـابـل می بـاشد کـه پـس از گذشتـن از ییـلاق‌هـا و روستـاهـای بخـش بنـدپـی شـرقـی و شـرق شهـر گلـوگاه و نیـز پـس از عبـور از اراضـی دهستـان گنـج افـروز در نـزدیکـی روستـای ولـوکـلا ، در 16 کیلـومتـری جنـوب شهـر بـابـل ، بـه بـابلـرود می پیـونـدد .

 

  رودخـانـه  سجـاّد رود   -   بنـدپـی بـابــل

 
آقـا رود ؛ 

ایـن رود کـوچـک کـه در روستـای سیـاه‌کـلا محلـه قـرار دارد ، پـس از طـی مسیــر خـود از مـرکــز شهـر بـابــل و  پیـوستــن بــه رودخـانــه بـابـلــرود بـه  دریـای مـازنــدران  می‌ریــزد .

کـلا رود ؛ 

ایـن رود از کـوه‌هـای بخـش بنـدپـی غـربـی واقـع در ارتفـاع 2200 متـری و از روسـتای فیـلبـند شهـرستـان بـابـل سـرچشمـه می‌گیـرد .
ایـن رود حـدود 60 کیلـومتـر طـول دارد و  عـرض آن از 3 متـر تـا 30 متـر  در بـرخی نقـاط نیــز متفـاوت است .
کـلا رود پـس از گــذر از منـاطـق ییـلاقـی و جنگـلی بخـش بنـدپـی غـربـی و روستـاهـای بخـش مرکـزی شهـرستـان در نـزدیکی پـل محمـدحسن خـان بـه بـابلـرود  می‌ریـزد .

پـُل محـمدحسن خـان در سـال 1168 هجـری قمـری بـر روی رودخـانـه بـابلــرود بـه طـول 100 متــر  و  عـرض 6 متــر  و  ارتفـاع 8 متــر  بـا تعـداد  8 چشمــه  احـداث  گـردیـده است ... 

 

پـُـل  محمـدحسن خـان  -   بـابــل

 

 

 

مـوقعـیت  شهـرستـان بـابــل

 

راه‌هـا 

شهـرستـان بـابــل از لحـاظ دارا بـودن راه‌هـای شوسـه و جـاده‌هـای ارتبـاطـی ، یکـی از شهـرهـای غنـی استـان مـازنـدران است کـه اکـثر جـاده‌هـای منتهـی بـه ایـن شهـر از نـوع آسفـالتـه درجـه یک  می‌بـاشنـد .

 

 

جـاده آسفالتــه  روستــایـی   -  بـابــل

 
شهـرستـان بـابـل از جهـات و مسیـرهای مختلـف زیـر بـه شهـرهای همجـوار منتهـی می‌شـود .

_  از سمـت مشـرق ؛ بـا یـک جـاده‌ آسفـالتــه  15 کیلـومتـری بـه شهــرستــان 
     قـائمشهـر 

_  از شمـال شـرقـی ؛ بـا یـک جـاده‌ آسفـالتـه 12 کیلـومتـری بـه شهـر سیمـرغ 
     ( کیـاکـلا )  و  در همـان مسیـر بـه شهـرهای بهـنمیــر و بـابلســر 

_  از طـرف غــرب ؛ بـا یـک جـاده آسفـالتــه 30 کیلـومتـری بـه شهـرستــان آمـل

_  از جنـوب غـربی ؛ بـا یـک جـاده‌ آسفـالتـه‌ 36 کیلـومتـری بـه شهـرستـان آمـل 
     ( جـاده قـدیـم آمـل - بـابـل ) 

_  از طـرف شمـــال ؛ بـا یـک جــاده آسفـالتــه 18 کیلـومتـری بــه شهــرستــان 
     بـابلـسر 

_  از جنــوب ؛ بـا یـک جــاده‌ آسفـالتــه 30 کیلـومتـری بــه دهستــان بـابـلکــنـار  

_  از جنــوب غـربـی ؛ بـا یـک جـاده‌ آسفـالتــه 27 کیلـومتـری  بـه شهــر گلــوگـاه 
     ( بخـش بنــدپـی شـرقــی ) و  بـا یـک جــاده‌ آسفـالتــه  25 کیلـومتـری  بــه شهــر  
     خـوشـرودپـی ( بخـش بنـدپـی غـربـی )  منتهــی می‌شـود .

 

جـاده آسفالتــه   بـابــل  بــه  بـابلســر

ضمنـاً  یـک جاده آسفـالتــه بـه طـول 12 کیلـومتـر  بخـش‌هـای بنـدپـی شرقـی و  بنـدپـی غـربـی را بـه هـم متصـل می‌کـند و  یـک جـاده آسفـالتـه 5 کیلـومتـری از روستـای احمـد چالـه پـی ،  دو جـاده‌ جـدیـد و  قـدیـم  آمـل  را  بـه هـم  وصـل کـرده است .

بعـلاوه  یـک جـاده‌ روستـائـی بـه طـول 25 کیلـومتـر در مسیــر بـابــل - آمـل ،  شهـر زرگـر محلـه از بخـش لالـه آبـاد بـابــل را بـه شهـرک دریـا کـنار از تـوابـع  شهـرستـان بـابلسـر متصـل می‌کـند .

همچنـین یک جـاده‌ دیگـر ( کمـربنـدی ) از منطقـه‌ بیجـی کـلا در غـرب بـابـل بـه جـاده‌ آمـل - فـریدونکـنار  منتهـی می گـردد .

از آبـادیهـای قـدیمی بـابـل ، بـابلـکان در 13 کیلـومتـری جنـوب غـربی شهر بـابـل  قـرار گـرفتـه است .

 

 

جـاده ارتبـاطی  بنـدپی  شـرقـی  و  غـربـی  -   بـابــل

 

شهـرستـان بـابــل  ۳ بـزگـراه ارتبـاطـی بـا پـایـتخـت دارد .
قـرار گـرفتـن راه ارتبـاطـی بـابــل بـــه تهـران ؛  از طـریـق جـاده‌ هـراز بـه طـول 220 کیلومتـر  و  از راه فـیروز کـوه بـه طـول 280 کیلـومتـر و از جـاده چـالـوس بـه طـول 320 کیلـومتـر ...  جـایـگاه ویــژه‌ای بـه مـوقـعیـت جغــرافیـایـی ایـن شهـر  داده است .

واقـع گـردیـدن ایـن شهـر در مـرکـز استــان همیشـه سـرسبـز مـازنــدران ، اهمیـت موقعیـت مـکانـی ایـن شهـر را دو چنـدان کـرده است .
وجـود شهـر تـوریستـی بـابلـسر و دریـای مـازنـدران در شمـال ایـن شهـر نیـز از دیگـر دلایـل اهمیـت موقعیـت مـکانـی بـابـل می بـاشد .

راههـای اصـلی مـواصـلاتـی قـائــم شهــر بــه آمــل و  بـابـلــسر نیــز از ایـن شهـرستـان می گـذرد .

بـابــل در قـدیـم ؛ معــروف بــه پیـش بنــدر  بـابـل  -  مـشهــدسـر ( بـابلــسر ) 
بـوده است .  

همـچنـین فـاصلــه ایـن شهـرستــان  تـا مشهــد مقـدس حـدود 700 کیلـومتـر  و  تـا شهـرستـان رشـت از  راه چـالــوس 320 کیلـومتـر  است . 

بـابــل از طـریـق قـائـم شهـر بـه راه آهـن سراسـری ایـران می پیــونـدد کـه فـاصلـه آن از طـریـق راه آهـن قـائـمشهر بـه تهـران  334 کیلومتــر  می بـاشد .

 

 

جـاده ریلــی  شمــال  بـه  تهــران

 

بـابـل می‌تـواند از راه‌هـای مختلـف بـا دریـا ارتبـاط داشتـه باشـد ؛    

 _  مسیـر اصلـی ، اتـوبـان بـابـل بـه بـابلسـر است  کـه از شمـال شهـر بـابـل آغـاز می‌شـود و پـس از گـذر 18 کیلـومتــر تـا جـاده سـاحلـی بـابلسـر ادامـه دارد 
ایـن راه مطمئـن‌تریـن راه بـرای مسـافـران است .

_  از دیگـر راه‌هـا می‌تـوان بـه جـادهٔ زرگـرشهـر بـابـل ( سپـاه دانـش ) اشـاره کـرد کـه بـه مـرز میـان بـابلسـر و فـریدونکـنار می‌رسـد .
ایـن جـاده از زرگـرشهـرِ بـابـل شـروع می‌شـود و حـدود 20 کیلـومتـر طـول دارد و تـا جـاده سـاحلـی دریـای مازنـدران ادامـه می‌یـابد .

_  راه دیگـر جـادهٔ بـابـل بـه بهنمـیر است . ایـن مسیـر از شمـال شـرقـی شهـر شـروع می‌شـود و پـس از گـذر 15 کیلـومتـر بـه شهـر سـاحلـی بهـنمـیر می رسـد .

 

 

یکـی از جـاده های  منتهی بـه  دریــا

 

جـدا شـدن  بـابلـسر  و  فـریدونکـنار

طبـق قـانـون تقسیمـات کشـوری ، در سـال 1316 شمسی  بـابـُـل بـه عنـوان بخـش در شهـرستـان سـاری ثبـت گـرديـد .
در سـال 1322  بخـش بـابـل تبـدیـل بـه شهـرسـتان گـرديـده و بخـش بـابـلـسر  و  چنـد بخـش دیگـر بـه آن ملحـق شـد .

تـا سـال 1368 شمسی بـابلـسر و فـریـدونکـنار ؛ بـه عنـوان یکی از بخـش‌های سـاحلـی شهـرستـان بـابـل محسـوب گـردیـده کـه در مـرداد مـاه همـان سـال  بخـش بـابـلسر از آن جـدا شـده  و بـه شهـرستـانـی مستـقل تبـدیـل گـرديـد .

در سـال 1368 نیـز بخـش فـریـدونکـنار از بـابلـسر جـدا شـده و بـه شهـرستـان فـریـدونکـنار  ارتقـاء یـافـت .
اکنـون ایـن دو شهـرستـان در مجمــوع دارای ۶ شهـر و جمـعیتـی بـالـغ بـر 195،000 نفـر  دارد .

البتــه شــایـد عـدم جـدایــی ایـن دو شهـــر از بـابـُــل ،  ایـن امـکان را بــه  شهـرستـان بـابـل مـی‌داد کـه در سـال 1387 ( سال تصویـب تغیـیر کـلان شهـرها )  بـا جمـعیـتی بـالـغ بـر 720،000 نفـر ،  بـعنـوان نخستیـن " کـلان شهـر " مـازنــدران  ارتقــاء یـابـد ! 
در حـال حاضـر هیـچ شهـری در مـازنـدران کـلان شهـر محسـوب نمی گـردد .

 

 

مسیـر جـاده سـاحلـی  شمــال

 

زبـان  

تـا دوره صفـویـان ، زبـان عمـده مـردم تبـرستـان فقـط زبـان تبـری ( مازنـدرانـی )  بـود کـه بـازمانـده زبـان پهلـوی اشـکانـی است .
بـا از بیـن رفتـن سلسلـه بـاونـدیـان کـه حـامی زبـان تبـری بـودند ، ایـن زبـان از رسمیـت افتـاد .
امـروزه مـردم ایـن شهـر و شهـرستـان از زبـان تبـری و فـارسی استفـاده می‌کنـند .
البتـه زبـان تبـری یـا محلـی مـازنـدرانـی در روستـاهـای اطـراف بـابـل کاربـُرد بیشتـری دارد .
بـابلـی‌ها در سخـن گفتـن بـه زبـان مـازنـی ، سریـع البـیان بـوده و در محـاورات روزمـره اغلـب از حـرف " وَ  "  کـه جنبـه تـأکیـدی دارد ، استفـاده می‌کننـد ...!

 

 

دیـن   

پیـش از ورود اسـلام بـه ایـران ، سـاکـنان ایـن منطقـه بیشتــر پیــرو آییـن میتـرائیـسم  یـا  آییـن مهـر پرستـی بـودنـد .
وجـود دو آتـشکــده بــزرگ در ایـن منطقــه ، سبـب نـامـگــذاری ایـن شهــر بــه  " مـه میتـرا " یـا جایـگاه میتـرای بـزرگ ( خـدای راستـی و مهـربانـی ) گـردیـد .
آتـش ایـن آتـشکــده همیشـه در روز و  شب بـرای بـازدیــد مــردم روشـن بـود و  پـس از گـذشـت قـرنـها ، بقـایـای مـوجـود از ایـن دو آتشکـده  و  همـچنیـن وجـود محلـه‌هـایـی بـا نـام‌هـای : خـورشیـد کـلا ، روشـن آبـاد ، بـُـرج بـُن و ... شـایـد گـویـای ایـن ادعـا بـاشد .
پـس از ورود اسـلام بـه ایـران ، مـردم منطقـه بعـد از انـدکی مقـاومـت بـه ایـن آییـن جـدیـد روی آوردنـد  و  بـه آن پـایبـند گـردیدنـد .
تـا پیـش از انقـلاب اسلامـی ایـران ، اقلیـت مذهبـی نسبتـاً بـزرگی در بـابـل ساکـن بودنـد کـه پیـرو آییـن یهـودیت بـودند و بـا پیـروزی انقـلاب اسلامـی از ایـن شهر کـوچ نمـودند .
درحال حاضـر اغلـب مـردم بـابـل مسلمـان و پیـرو مذهـب شیعـه دوازده امـامی  هستـند و بـا وجـود علمـای گرانقـدری همچـون :
علامـه سعـیدالـعلـماء بـارفـروشـی ، علامـه شیـخ کبیــر ، مـلا محمـد اشـرفـی ،
شیـخ علی مـوحــد و دیگـر آیـات عـظام ... ایـن شهـر بـه " دارالمـؤمنیـن "  زینـت یـافتـه است .

 

  

تنـدیـس  علامـه سعـید العلمـاء بـارفروشی  -   سبـزه میـدان

ره آورد  بـابــل ؛ 

مسافـران در کنـار بـازدیـد از آثـار تاریخـی ، فـرهنگـی و نقـاط دیـدنـی و جنـگل‌ها و منـاظـر زیبـای طبیعـی و سبـزه زارهـای ایـن شهـرستـان ، ره آوردی را نیـز از ایـن شهـرستـان بـا خـود بـه ارمغـان می بـرند .

عمـده محصـولات تـولیـدی و کشـاورزی  ایـن شهـرستـان عبـارت است از :
انـواع بـرنــج مرغـوب ، پنبــه ، گــندم ، دانـه های روغـنی ، نیشکــر ، کنـَـف ، انـواع صیفـی جـات و تـره بـار ...
همچنین  مـرکـبات ، هلـو ، آلـوچـه و بـاقـلای ایـن شهـر مشهـور بـوده کـه  اغلـب محصـولات آن بـه تهـران و دیگـر شهـرهای ایـران  صـادر می شـود .

دامـداری و صیـد مـرغـابی و مـاهيهـای رودخـانـه ای در ایـن شهـر رایـج است .

 

فــروش  ماهـی رودخـانـه ای   -   بـازار روز  بـابــل

 

همچنیـن سوغـات شهـرستـان بـابـل ؛  عمـومـاً  شـامـل :
_ مـرکبـات ، کاهـوی سرپیـچ ، انـار جنگلـی ، ازگیـل ، ولیـک ، صیفـی جـات ، سبـزیجـات و ...  در زمینـه کشـاورزی
 _ جـارو ، نمـد ، سبـد حصـیری ، گلیـم ، جـاجیـم ، پـارچـه ( چـوغـا ، باشلـق ) ، جـوراب پشمـی و ...  در زمینـه صنـایـع دستـی
_ شـربـت و عـرق و چـای بهـار نـارنـج ، مـربـای بهـار نـارنـج و بـالنـگ ...
تـرشـی نـازخـاتـون ، بـادمجـان تـرشی ، سیـر تـرشی ، هَفـتِ بیجـار ...
شـامـی بـابلـی ، بشـتِ زیـک ، رشتـه بــه رشتـه ، شکــر سـرخ ، انــواع شیـرینـی محلـی و  کلـوچـه‌ و ...  در زمینـه غـذاهـای خـانگـی  می بـاشـد .

اخیـراً شیـرینـی هـای خـوشمـزه و بـا طـراوت قنــادی شیــرینـی سـرای بـابـل  نیـز بـه ایـن سوغـات  افـزوده  گـردیـده است ...!!

 

جـارو  دستـی   -   یکـی از سوغـات مهـم  شهـرستـان بـابـل

بـازارهـای هفتـگی  یکی از ارکـان شهـرهـای شمـالـی ایـران است .

حضـور زن‌ هـای روستـایی بـا آن لبـاس های زیبـای محلـی بـعنـوان فـروشنـده در ایـن بـازارها قـابـل توجـه است .

قـدم زدن در یـک بـازار هفتـگـی و استـشمـام عطـر سبـزیجـات ، میـوه‌هـا و تـرشی‌ تـازه ... تجـربـه‌ای خیـال‌انگـیز خواهـد بـود .

 

 

یکـی از  بـازارهـای هفتـگی  -   حـاشیـه  بـابــل

 

چنـدین بـازار سنـتی هفتـگـی و روستـایـی در این شهـرستـان  وجـود دارد کـه از جملـه مهمـتریـن آنهـا  عبـارتنـد از :

يك شنبـه  بـازار

دو بـازار بـزرگ در روزهای یکـشنبـه هفتـه در ایـن شهرستـان دائـر می بـاشد . 
قـدیمـی تریـن ايـن بـازار کـه بـه بـازار " زوار دِه " معـروف است ، در كيلـومتـر 18 جـاده بـابـل بـه بنـدپـی شرقـی تشكـيل می شود . 
بـانـی ايـن بـازار  فـرد خيـری بـه نـام " حـاجـی فـيروزی " بــوده است و  قـدمـت آن حـدود 60 سـال می بـاشد . 
طـول ايـن بــازار حــدوداً 200 متــر  و  عـرض آن 25 متــر می بـاشـد . عمـدتــاً كـالاهـایـی كـه در ايـن بـازار عـرضـه می شونـد  عبـارتنـد از : 
سبــزيجـات ، حبــوبـات ، انـواع ميــوه‌هـای جنگـلی ، مـرغ ، تخـم مـرغ ، مرغـابـی ، غـاز ، اردك ، شيـرينـی خـانگـی ، البسـه و غيـره ...

 

و  امـا بـازار دیگـری کـه در سـالهـای اخیـر و در روزهـای يـك شنبـه هـر هفتـه در بـابـل تشکیـل می شـود ؛
بـازاری اسـت کـه در مسیــر جـاده ساحلـی ، جنـب بـابلــرود  از ابتـدای میـدان  " مـادر " دایـر گـردیده کـه طـول ايـن بــازار حـدوداً  300 متـر  و  عـرض آن 15 متـر می بـاشد و  در آن همچـون سـایـر بـازارهـای هفتـگی دیگـر بـه فـروش کـالا و  اجنـاس و میـوه و تـره بـار  مبـادرت می ورزنـد ...

 

 

یـک شنبــه  بـازار  -   زوار ده  بـابــل

 

دو شنبـه  بـازار

ايـن بــازار در كيلـومتـر 15 جـاده گـنج افـروز بـه درازكـلا در منطقـه هلـی دشـت  واقـع است .  
قـدمـت ايـن بـازار بـه حـدود 55 سال می رسد و  طـول تقـريبی آن 100 متـر و  عـرض آن حـدود 30 متـر می بـاشد .  
از جملـه چیـزهـایـی كـه در اين بـازار بـه اهـالـی عرضـه می شود عبـارتنـد از : 
سبـزيجـات ، حبـوبـات ، مـرغ ، تخـم مـرغ ، مرغـابـی ، غـاز ، اردك ، البسـه و  سـایـر اقـلام خـانگـی ...

 

سـه شنبـه  بـازار  

اين بـازار در پشت پـارک نـوشیـروانـی  و  بـالاتـر از شهرک بهـزاد  واقـع است .  
قـدمـت ايـن بـازار بـه همیـن چنـد سـال اخیـر بـرمی گـردد و  طـول تقـريبـی آن 500 متـر و  عـرض آن حـدود 15 متـر  می بـاشـد .  
عمـده كـالاهایـی كـه در ايـن بـازار بـه معـرض فـروش گـذاشتـه می شـود ، عبـارتنـد از : 
سبـزيجـات ، حبـوبـات ، انـواع ميـوه‌هـا ، مـرغ و تخـم مـرغ ، البسـه و  غيـره ...

 

تـابلـوی نقـاشـی از پنـج شنبــه بـازار   -   محلـه حصیـر فروشـان  

 

پنـج شنبـه  بـازار  

اين بـازار قبـلاً در محلـه‌ای بـه هميـن نـام در پشـت خيـابـان چهـارسـوق و در جنـب مدرسـه علميـه صـدراعظـم تشكيـل می شد كـه بـه مـرور زمـان بـعلـت عـدم گنجـايـش كافـی بـه محلــه سيـد زيـن العـابـديـن ( حصیـر فـروشـان )  واقـع در جنـب مسجـد استـاد و  سپـس بعـدهـا بـه مـکان پنـج شنبـه بـازار فعلـی جنـب مسجـد کاظـم بیـک  انتـقال يـافـت .

طـول ايـن بــازار محلـی حـدوداً  30 متـر  و  عـرض آن 8 متـر  بــوده  و  مسقـف نیـز می بـاشد ...

 

جمعــه  بـازار  

ايـن بـازار در روزهـای جمعــه در شهر اميـر كـلا ( ديـو كـلا ) بـرگـزار می گـردد .  
در گـذشتـه ؛ ايـن بـازار در ابتـدای ميـدان اميـركـلا  بـه سمـت مهـدیــه تشكـيل  می شده است . 
قـدمت آن حـدود 70 سـال است  و  طـول ايـن بـازار حـدود 1000 متـر و عـرض آن 20 متـر می بـاشد .  
اخیـراً مـکان ایـن بـازار بـزرگ و  هفتگـی بـه محلـه چهـل ستـون  انتـقال یـافتـه است .
عمـومـاً اجنـاسی كـه در ايـن بـازار عـرضـه می شـود عبـارتنـد از :
انـواع پـوشـاك ، مـواد غـذايی ، حبـوبـات ، سبزيجـات محلی ، ميـوه و تـره بـار ، لبنيـات ، شيـرينـی محلی ، مـاهـی ، انـواع پـرنـدگان اهلـی و وحشـی نظیـر :  مـرغ ، خـروس ، مـرغـابـی ، غـاز و اردك ...

 

 

نمـایـی از  جمعــه  بـازار  -    امیـرکلا

 
همچـنین چنـدین بـازار بـزرگ سنتـی دائـم  نیـز در ایـن شهـر وجـود دارد کـه در تمـام طـول هفتـه بـه ارائــه خـدمـات  و  فـروش محصـولات غــذائـی و  اجنــاس روستـائـی می پـردازد .

از جملــه مهمـتـریـن  ایـن بـازارهـای سنتـی  عبـارتنـد از :
ميـدان بـار  امــام  ( بلــوار  امـام رضـا )
بــازار روز  نـوشيــروانـی  ( بلــوار  نـوشيـروانـی )
بــازار روز  رضــوان  ( خيــابـان امـام  -  چهـارشنبـه پیـش )
بــازار روز  امـام رضـا  ( محلــه  حيــدرکـلاء )
بــازار روز  مـسجـد جـامـع  ( خيـابـان بـازار  -  مـسجـد جـامـع )
بــازار روز  امـام حسيـن  ( ميــدان  امـام حسيـن )
بــازار روز  بــزرگ  ( خیــابـان  فلـسطیـن )

 

 

بــازارارچــه سنتـی  مـسجــد جـامـع   -   بـابــل

 

همـچنیـن بـرخـی از مهـمتـریـن و مـدرنتـریـن مـراکــز خـریــد ایـن شهـر :
مـجتمـع تجـاری  شهــريـار  ( خيــابـان  نيمــا )
مـجتمـع تجـاری  عطـر زيـستــان  ( خيــابـان  سعــيدی )
مـجتمـع تجـاری  يــاس  ( خيــابـان  مــدرس )
سيتـی سنتـــر  ( بلــوار  نـوشيـروانـی )
پـاسـاژ  بــزرگ  ( خيــابـان  مــدرس )
پـاسـاژ  اميــر  ( بلــوار  طـالقـانـی )
پـاسـاژ  قلـی تبـار  ( بلــوار  طـالقـانـی )
و ...  می بـاشـد .

 

 

مـجتمـع تجـاری  عطـر زیـستــان   -   بـابــل

 

 

 

 

 

 

ادامــه مطـلـب . . . !

    تـاریـخچــه ؛

از مامطیـر تـا بـارفــروش

 

پیـشینـه تاریخـی  بـابـل 

در تـاريـخ مـرعشی آمـده است کـه ؛ در سـال 250 هجـری قمـری بـه هنـگام جنبـش داعی کبیـر بـر ضدعامـل خلیفـه عبـاسی در تبـرستـان ؛ " مزمغـان " کـه در جنـگل‌ها و بیشـه‌زارهای مـامطیـر ( بـابـل کنـونی ) پنهـان شـده بـود ، بـه مامطیـر آمـد و از مـردم خواسـت تـا بـه داعی کبیـر بپیـوندنـد .  
اهـالی مـامطیـر نیـز درخواسـت او را قبـول کـردند .
پـس مزمغـان نامـه‌ای بـه داعی کبیـر نوشـت و از آمـادگی مـردم مامطیـر خبـر داد و از وی درخواسـت کـرد تـا حکـومـت و فـرمانـروایـی بـر منطقـهٔ " رز " را بـه او دهـد .
داعی کبیـر کـه آن زمـان در آمـل بـود ، درخواسـت او را قبـول نمـوده و بـه او فـرمان داد تـا بـه سـاریـه بـرود  و  همانجـا بمـاند تـا وی خـودش را بـه او بـرسانـد .  
مزمغـان از مامطیـر بـه ده  " نـوروز آبـاد " سـاریـه رفـت و در آنجـا بـه انتـظار داعی کبیـر نشسـت .

 

بقعــه سلـطان محمـد طاهـر  ( در روسـتـایی بـه همیـن نـام  در جـاده بـابــل  -  کیـاکـلا ) 

تـاریـخ بنـاء  _  1282 شمسی    

 

امـا در پـی قیـام داعی کبیـر ؛ عامـل خلیفـه عبـاسی بـه نـام " سلیمـان " بـا لشگـری آراستـه بـه فـرمانـدهی " قـارن " بـه سـاریـه رسیـد .
داعی کبیـر بـه " محمـد بن ابـراهیـم "  و  " محمـد بن حمـزه " پیغـام داد تـا سپـاه آمـل و  مامطیـر را بـه همـراه بیـاورند . 
پـس در پی ایـن رویـداد ؛ " قـارن " از معـرکـه جنـگ بگـریخـت و داعی کبیــر در روز عیـد قـربان بـه آمـل آمـد .
وی پـس از انجـام مراسـم عیـد قـربان بـه مـامطیـر رفـت و مـدت 13 روز در آنجـا بـه سـر بـرد .

بنـا بـه روایـت بـرخی اسنـاد تـاریخی ؛ در حـدود سـال 287 هجـری قمـری  لشکـر شکـست‌ خـوردهٔ سـامانیـان نیـز وارد مـامطیـر شد .
ایـن لشکـر متعلـق بـه " احمـد اسماعیـل سـامانـی " بـود کـه اینـک پـس از چهـل شبـانـه‌روز جنـگ بـا نـاصـرالحـق ( داعی صغیـر ) شکـست خـورده بـود و تـا مـامطیـر مجبـور بـه عقـب‌نشیـنی گـردید .

 

  مـسجـد جـامـع  بـارفــروش    _    حـدود سـال  1270 شمسی  

مسجـد جـامـع بـابــل از بنــاهـای عهـد صفـوی است ؛  بنـای اولیـه مسجــد جامـع را بـه زمـان
" مـازیـار بـن قـارن " نسبت داده انـد .                                                                         
ایـن مسجـد در دوره فتحعـلی شاه قـاجـار بـر اثـر زلـزلــه خـراب شد  و  بـه فـرمـان شـاه در سـال
1270 شمسی  بـه مبـاشرت " میـرزامحـمد شفیـع  صدراعظـم "  کـه اصـالتـاً از مـردم بنـدپـی بـود 
دوبـاره ساختـه شـد ..                                                                                               

 

همـچنیـن در تـاريـخ مـرعشی در خصـوص دوران حکـومـت سـادات مـرعشی آمـده است كـه :
" جنـگ کیـائیـان جـلالی بـا سـادات مـرعشی در نـزدیک بـارفـروش ده در کـنار رود بـاوُل اتفـاق افتـاد و قـوام الـدین مـرعشی پـس از شکست دادن سپـاه کیـائیـان جلالـی بـا فـرزنـدان خـود در اطـراف بـارفـروش ده  نـزول اجـلال نمـود "
پسـران قـوام الـدین نيـز در نـزديكی بـارفـروش ده ، سپـاه کیـائیـان جـلالی را شکـست داده و  کیـافخـرالـدین جـلال را  بـا چهـار فـرزنـدش بکشتـند .

بـابــل يـا بـارفـروش ؛  از قـديـم الایـام همـواره از لحـاظ نـظامـی و سیـاسی بسيـار مهـم بـوده است .
سیـدقـوام الـدین مـرعشی مـدتهـا در بـارفـروش ده  اقـامـت داشت و چـون در محـرم سـال 781 شمسی در همـانجـا درگـذشت ، جنـازه او  را از آنجـا بـه آمـل بـردنـد و در آن شهـر دفـن کـردند .

پـس از فتـح مـازنـدران بـدست تیمـور مغــول در سال 794 شمسی ؛  حکـومـت سادات مـرعشی بـر نـواحی مـازنـدران بـرای مـدتی کـوتـاه قطـع شد .
ولی مجـدداً پـس از مـرگ تیمـور دوبـاره سر بـرآوردنـد و بـارفـروش ده در هنـگام تقسیـم میـان حاکمـان سـادات مرعشی ، نصیـب سیـدغیـاث الـدیـن از سـادات مرعـشی گـردیـد .

 

 دورنمـای بقعــه درویـش فخـرالـدیـن حـاجـی  ( مـوزیــرج )   _   سـال  1330 شمسی    

  

بنـا بـه گفتـه ظهیـرالـدیـن مـرعشی ؛ در بـارفـروش ده ، پشتـه ای بـود بـه نـام  " ازرق دون يـا تپـه ازرق " کـه محـل عمـارت " جـلال ازرق " دهـدار بـا نفـوذ بـارفـروش بـوده است .
بـرخی روستـا هـا و آبـادی هـای امـروزی هنـوز هـم بـه نـام " جـلال ازرق " در شهـرسـتـان بـابــل بـاقـی است .

در قـدیـم بـارفـروش ده ، یک " بـُنـه دار " داشتـه است کـه بــه معنـای رئیـس بـازرگانـان و  انبـاردار کالا بـوده است .

مـلا شیخـعلی گـیلانی  در کتـاب تـاریـخ مـازنـدران  می نـويسـد :
" شخصـی بنـام آقـاسید شریـف بنـه دار بـارفـروش ده و تـوابـع آن بـوده است " از ایـن نـوشتـه اهمـیت بـازرگانـی ایـن شهــر در آن زمـان (  آغـاز قـرن یـازدهـم ) كامـلاً هـويـدا ست .
تـا زمـان صفـویــه نیـز نـام این شهـر همچـنان بـارفـروش ده  بـوده است  .

 

 چهـار راه شهـداء  بـارفــروش   _   1307 شمسی  

ایـن چهـار راه در دوران پهلـوی اول  و  حتی پیشـتر از آن در عهـد قـاجاریـه نیـز  شهـداء
نـامیـده می شد .                                                                      
گفتـه می شود ؛ ایـن محـل مـدفـن و مقبـره یکی از سـادات بـوده است کـه بـه دستـور
رضـاشـاه تخـریـب گـردید ...                                                                            

 

بـابـل بـعنـوان مرکـز تجـاری بـویـژه در دوره صفـوی از رونـق ، آبـادی ، وسعـت و گـستردگی زيـادی برخـوردار  شد .

شـاه عبـاس اول در سـال 1021 شمسی بــه گیـلان و  مـازنـدران  سفـر کـرد و  از آب و هـوا و صفـای مـازنـدران خـوشش آمـد و در محلی بنـام " طاهـان " از ساحل دریـای مازنـدران نـزدیک ساری ، بنـای شهـری را طرح افکـند و در آنجـا عمـارات عـالیـه ساخـت و نـام آن را " فـرح آبـاد " گـذاشت .
همچـنین در شهـر بـارفـروش ؛ عمـارات دلکـش و بـاغـات دلگـشا ایجـاد نمـود کـه از جملـه آنهـا عمـارت " بحـر اِرم " بـوده است .
وی سپس فـرمـان داد تـا بـاغ اِرم  را در قسمت جنـوبـی ايـن شهــر بنــا کـنند .

شـاه عبـاس دوم نيـز در سـال 1064 شمسی بـه مـازنـدران آمـد و از بـارفـروش دیـدن کـرد .

 

 ویـرانـه های عمـارت شـاه عبـاسی ( در جزیـره بحـر اِرم )   _   دوران صفـویــه

ایـن عمـارت در میـان دریـاچـه دزدکـچـال قـرار داشت  و  در زمـان قـاجـاریـه از بیـن رفـت
و بجـای آن ، عمـارت همـایـونی بنـا شـد ...                                                       

  

در دوران زنـدیـه ، بـابــل مرکـز مازنـدران بـوده و  آغـا محمـدخـان قـاجـار وقـتی  دیـد کـه مـردم بـارفـروش از خـانـدان زنـدیــه جـانبـداری می‌کـننـد ،  سـاری را مـرکـز مـازنـدران اعـلام کـرد .

امـروزه پـس از شهـرستـان ساری کـه مرکـز استـان است ، بـابــل مهـم‌تـریـن و پـُرجمعـیت‌تـریـن شهـر استـان محسـوب می شـود .

 

   ستـون سنـگی  سبـزه میـدان بـابــل    _    1310 شمسی

ستـون ایـن میـدان در عصـر رضـاشـاه پهلـوی در تقلیـدی نـاشیـانــه از ستـون آبلیـسک
میـدان کنکـورد پـاریـس  سـاختـه شـد .                                                
در عهـد پهلــوی دوم  ایـن ستـون از وسـط سبـزه مـیـدان بـرداشتـه شـد و  بـه جـای آن
چهـار شیـر سنـگی در چهـارسوی میـدان نصـب گـردیـد .                                      

 

بـابـل در زمـان فتحـعلی شاه قـاجـار اهمـیت قابـل تـوجهی پیـدا کـرد و بعنـوان یكی از شهـرهای مهـم ، همـواره صحنــه ‌زد و خـوردهـای سیـاسی و تـاریخی بـوده است .

بـابـل  پيـش از انقـلاب روسیـه ، يكـی از مـراكــز بـازرگـانـی شمــال كـشـور و  محـل واردات كـالاهـای خـارجی  و  همچنـين مـركـز خريـد محصـولات طبيـعی و مصنـوعی دهـات و شهـرهـای اطـراف محسـوب می‌گـرديـد و بـه هميـن لحـاظ  " بـارفـروش " نـاميـده می شد .

بـابـل همـچـنين از طریـق بنـدر مشهـدسر ( بـابلـسر )  بـا کشور روسیـه ارتبـاط تجـاری داشت و بـه یکی از مـراکـز مهـم بـازرگانی استـان تبـدیـل شده بـود .

 

 سـاخـت خیـابـان شـاهپــور ( مـدرس فـعلی )  بـابـل   _    سـال  1309 شمسی

ایـن خیـابـان ؛ از نظمیــه قـدیـم ( شهـربـانـی ) بـه طـرف سبـزه میـدان کشیـده شـده است .
اکنـون ساختمـان های شهـرداری ( گنـجینـه )   و  شهـربـانی و ... در آن واقـع است ...           

 

از جملـه وصـف‌هـای جالـب تـوجهی کـه در قـرن گذشتـه از بـارفـروش شـده ، در " سفـرنامـهٔ استـرآبـاد و مازنـدران و گیـلان "  تـألیـف میـرزا ابـراهیـم نـامـی است کـه از سـال 1276 تـا  1277 هجـری نوشتـه شـده است .

بـه گفتـه میـرزا ابـراهیـم ؛ شهـر بـارفـروش در آنـزمـان 35 محلـه داشتـه است .
او اسامـی آنهـا را هـم نـوشتـه  و  از آن جملـه " یهـود محلـه " بـوده است کـه پنجـاه خانـوار در آن سکـونـت داشتـه‌اند و یکصـد تـومـان مالیـات می‌داده‌انـد .
ایـن یهــودی ها از هـر ولایـت چنـد خانـوار آمـده بـودند و  شـایـد سیصــد سـال بـیشتـر است کـه در بـارفـروش ساکـن می‌بـاشنـد .
دو بـاب تـورات‌خـانـه ( کنیسـه ) و  یـک بـاب مکتـب‌خـانـه نیـز دارنـد .

 

 اجتمـاع گـروهی از  ارامنـه مقیـم بـابـل  در میـدان ایستـگاه   _    1293 شمسی

در تصـویـر ساختمـان اداره پُسـت و تلگـراف و تلفـن قـدیـم  هـم دیـده می شـود . 
نفـر سـوم  ایستـاده از راسـت ؛  بـاریـس تـوشیفـسکی ( تلگـرافـچی بـارفــروش )           

 

میـرزا ابـراهیـم  از " شکـرسـاز خـانـه دولتـی " هـم کـه از مسکـو آورده‌انـد و  هشـت سـال است در آنجـا بـرقـرار شـده است ، سخـن می‌رانـد .
یک مَـن قنـد را در بـازار " یـازده قـران " می‌فـروخـتـند ؛  شکـر سـرخ تحـویـل کارخـانـه هـم هـر بیسـت مَـن بـه قیمـت پنـج تـومـان است .

میـرزا ابـراهیـم ؛ از دریـاچـهٔ بـابـل و  عمـارت وسـط آن چنیـن می‌گـویـد : 
آب ایـن مـُردابچـه بـه توسـط آق رود از شاخـهٔ رود بـابـل است و  بـه مصـرف زراعـت هـم می‌رسـد .
چنـد نـوع ماهـی در آن بـه عمـل می‌آیـد کـه بـه اصطـلاح اهـل بـارفــروش ؛
" طـلاجی - چـکاب - تیـل خُـس - اِسْپـک " نـامیـده می‌شـوند .

بـه گفتهٔ میـرزا ابـراهیـم ؛ در بـارفـروش و مشهـدسـر و پـازوار ... کتـان بسیـار است و  پـنبـه و نیشکـر و رنـگ و حنـا و بـاقـلا هـم عمـل می‌آیـد و  از کـوکـنار تـریـاک هـم می‌گیـرند و بـه طهـران می‌بـرنـد و یـک مـن شیـرهٔ تـریــاک را بـه  ده تـومـان می‌فـروشنـد .

 

 دریـاچــه بحــر اِرم  ( جـزیــره دزدکـچــال )    _     1272 شمسی

 

نـاصـرالـديـن شـاه نیـز دو بـار و بـه فـاصلـه ده سـال بـه شهـر بـارفـروش سفـر کـرده بـود . 
در سفـرنـامـه نـاصــرالـدیـن شـاه قـاجـار  بـه سـال 1282 هجـری قمـری  چـنيـن آمـده است : 
" … از بلـوک پـازوار مـرد و زن بسیـاری بـه استقبـال موکـب همـایـونی آمـدند ؛ 
عبــاس‌قلـی‌خـان بـا رعـایـای کلـه‌ بسـت کـه خـانــهٔ اوسـت ، بــه اینجـا آمـده   و در کـنار جـاده ایستـاده است . 
ایـن کلـه‌بسـت از دهـات معتبـره آن سـامـان است .

رانـدیـم تـا رسیـدیـم بـه ده امیـرکـلا  کـه در دسـت شیــخ‌ الاسـلام بـارفــروش است . 
عجـب ده معتبـر بـزرگی است ؛ بـه قـدر نیـم‌فرسنـگ طـول ده بـود !  خانـه‌های سفـالی خـوب خـوش‌اسلـوب ، مسـاجـد و حمـام‌هـای مرغـوب داشـت ؛ 
تکیـهٔ آجـری خـوش‌طـرح عـالی در آنجـا دیـدم خیلـی ممتـاز …

از امیـرکـلا گـذشتـه ، بـه بنـدرکـلا رسیـدیـم . 
پـس از آن حمـزه‌کـلا ، ده  میـرزا اسمعیـل  بـرادر  میـرزا شکـرالله  بـود ؛ 
ایـن ده نیـز از دهـات معتبـره بـود ، خـوب دهی است .
پـس از حمـزه‌کـلا ، بـه ابتـدای بـارفـروش رسیـدیـم . 
خانـه‌های سفـالی خـوش ‌وضـع ، درخـت‌های نـارنـج بسیـار ، کـوچـه‌ها خـوب بـود ولی سنـگ‌فـرش نبـود ... " 

 

 مقبـره شیـخ طبـرسی  ( روستـای شیـخ کِلی )   _    حـدود سـال  1340 شمسی

 

جمعـیـت زیـادی از مسلمـان ، یهــودی ، ارمنـی و  تجـار ایــرانـی و  بـاکـویـی و  روسـی بـه استقبـال آمـده بودنـد ... ( ایـن امـر می رسـاند کـه بـارفـروش در آن هنـگام از مراکـز مهـم بـازرگانی شمـال ایـران بـوده است و بـازرگانـان روس و بـاکـویی بـرای تجـارت در آنجـا مقیـم بـوده اند )

خانلــرخـان ؛ پسـر علیقلـی‌خـان بـرادر آقـا محمـد شـاه مـرحـوم هـم پیــاده در میـان مستقبلـین ایستـاده ؛ مـردی بسیـار پیـر و بلنـدبـالا ، ریـش درازی داشت مـورد نـوازش و تفـقد ملـوکانـه قـرار دادیـم و بـه رعـایـت پیـری ، امـر فـرمـودیـم  سـوار شـود .  
قهـار قلـی‌خـان ؛ پسـرش حـاکـم بـارفــروش است ، حـاضـر خـدمـت و  پیــاده  جلـو اسب می‌رفـت .

 

 میــدان ایستـگاه  شـشم بـهمــن  ( 17 شهـریـور فـعلی )   _    1325 شمسی

 

پيـش از نـاهـار ، علمـاء بـه ايـن مـوجـب بـه ديـدن آمـدند ؛  حـاجی اشـرفی ، مـلامحمـد شفيـع ، مـلاحمــزه  لالـه آبـادی ، مـلامحمـد اميـن  بـارفـروشی ، شيـخ يـوسـف بـارفـروشی ، شيــخ محمـد شيــخ الاسـلام اميــر کـلايـی ، مـلامحمـدحسن بنـدپـی ، مـلاميـرزا محمـد منجـم بـاشی و ...

ساعـت سـه بـه غـروب مـانـده بـه عـزم دیــدار بـا عـلمـاء ؛  ابـتــدا بــه خـانــه حـاجی اشـرفـی رفتيـم .
عمـارت خـوبی و حوضخـانـه خـوش و مصفـا دارد ؛ بـا حـاجی در تـالار نشستـه صحبـت بسيـار داشتـه ایـم .
از آنجـا بـه قصـد دیـدن  آقـا سيـد ربيـع بـه سمـت مدرسـه صـدر رفـتيـم .
محـل عبـور از بـازار طـولانی تـاريکی بـود کـه سقفـش از چوب شيـروانی پـوش ساختـه انـد ؛ بـه هـزار زحمـت از بــازار گـذشتــه و  بـه کـوچـه ای افتـادیـم کـه  سنـگ فـرش نبـود .
در فصـل زمستـان و بـاران ، کـوچـه ها بسيـار گِـل می شـود .
مـدرسـه ای بـود بـه نظــرم آمـد بسيـار عـالـی ، از بنــاهـای " ميـرزا شفيــع " صـدر اعظـم خـاقـان مـرحـوم ؛  مـدرسـه آبـاد بـود و دايـر و  طلبـه نشيـن ...
درخـت نـارنـج بسيـار داشت .

 

 مـدرسـه علمیــه صــدر  بـابــل  (  مـدرسـه  خـاتـم الانـبیــاء  )    

ایـن مـدرسـه در محلـه پنـج شنبـه بـازار قـدیـم ، از یـادگارهای میـرزا محمـد شفیـع بنـدپی
صـدر اعظـم فـتحعـلی شـاه قـاجـار بـوده است                                             
تـاریـخ بنــای آن حـدود سـال 1181 شمسی بـوده  و  بـه جـای ایـن عمـارت و حجـره هـای آن
پـس از انقـلاب سـاختمـان جـدیـدی بنـا شده است  و  بـه نـام " مـدرسـه خـاتـم الانـبیــاء "
تغـییـر نـام داده است ..                                                                                       

 

همـه جـا از کـنار شهــر رانـدیـم تـا رسیـدیـم بـه اردوگـاه ؛  محـل نــزول اردو ، نـزدیک بحـر اِرم بـود ؛ واقـع در چمـن ..! هـوا بسیـار گـرم شـده بـود بـه طـوری کـه سبـب اذیـت می‌شـد …
مـرد و زن بـارفـروش بـه زبـان بـارفـروشی دعـا و ثنـا می‌نمـودند .

هـوای چـادر حـرارت داشت و گفتـند :  کـنار بحـر اِرم  هـوایـش خـوب است ؛  چـون مسافـت نـزدیـک بـود ، پیـاده رفـتیـم …

بحـر اِرم ؛ از عمـارت شاه عبـاس است و  آن دریـاچـه‌ای است دایـره مـاننـد ...!
دور ايـن جـزيـره مـُردابـی است کـه عـرض آن بـايـد هـزار قـدم زيـادتـر بـاشد ؛
در وسـط آن ، اشجـار سـرو  و  مـرکـبات کاشتـه انـد .
ميـان ايـن مـُرداب علـف های بيخـود زيـاد روئيـده و نيلـوفـر هـم دارد .

کـوه دمـاونـد و بعضـی کـوه‌های دیگـر در بـرابـر پیـدا بـودند ؛ اینجـا هـوا گـرم بـود
انـدکی بـاران آمـد و هـوا تخفیـفی یافـت …

 

 پُـل چـوبـی  بحــر اِرم  بـابــل   _    1270 شمسی     

ایـن پُـل بـه دستـور شـاه عبـاس صفـوی احــداث گـردیـد  و  تنهـا معبـر جـزیــره بـه شهـر بـود .
مصـالـح 29 پـایــه آن  از سنـگ و آهـک و  معبـر آن  از تختـه بـود ؛                                               
آثـاری از ایـن پُـل  تـا اواخـر دوره قـاجـار وجـود داشت ...                                                                    

 

کارخـانـه قنـدسـازی و سفیـدکـردن شکـر هـم در حـوالـی دریـاچــه بـود . 
( چـون شکــر مـازنــدران بـه شکـر سُـرخ معــروف بـوده است ، ظـاهـراً بـه همـین دلیـل شکــر را سفیـد می کـرده اند . 
شکـر سفـید از قـرن ششـم هجـری در مازنـدران بـه دست می‌آمـد . 
در زمـان مـرداویـج بـن علی از آل بـاوند ، بـه فـرمان او در بـرخی نقـاط طبـرستـان نیشکـر کاشتنـد و بـرای تولیـد قنـد و شکـر بـه کارخانـه بـارفـروش می آوردنـد ...!  
البتـه سیـاحان دیگـر هـم از کارخانـهٔ شکـر سفیـدکنی بـارفـروش سخـن گفتـه‌اند -  نـگارنـده ) 

در نـزدیکی ایـن کارخـانـه ، بـه عـرض دریـاچـه ، پـُلی تختـه‌پــوش ساختـه‌انـد ؛  ولـی جـزیـره در وسـط دریـاچـه  واقـع است . 
پـایـه‌های زیـر پـُل آجـری است ؛ تختـه‌های پـُل کهنـه و پـوسیـده است و بـایـد عـوض شـود .

آب دریـاچـه از بـس علـف بیهـوده و نیلـوفــر روییـده ، هیـچ پیـدا نیسـت ؛ بـایـد دریـاچـه را پـاک نمـود . 
آمـد و شـد بـس صعـوبتـی داشت .
ملـک ‌آرای مـرحـوم ، در وسـط جزیـره کـلاه‌ فـرنگی خـوش‌ وضعـی ساختـه کـه حـال یکسـره خـراب است ؛ بـایـد دوبـاره ساختـه شـود .

وسـط مـُرداب سمـت غـربی آن ، پنـج شش پـايـه از آجـر بـالا آمـده است ؛ ظاهـراً  آنجـا شـکار گاه مـرغ آبـی بـوده است کـه شاه عبـاس در آنجـا جلـوس می کـرده  و  شـکار مـرغ آبـی می نمـود .

 

 عمـارت همـایـونـی  عهـد نـاصـری  در دریـاچــه بحــر اِرم    _    دهــه  1240 شمسی     

ایـن عمـارت بعـدها تخـریـب گـردید  و  بـه جـای آن کاخ شـاهپـور در عصـر رضـاشـاه بنـا شـد .

 

نـاصـرالـديـن شاه بـرای عمـران و آبـادی بـارفـروش ، اوامــر مـؤکـدی صـادر کـرد کـه بـه موضـع اجـرا گذاشتـه شد .

اعتمـادالسلطنـه در خاطـراتـش می نـويسـد :
از سنـه 1282 قمـری کـه مـوکـب مسعــود خسـروانــه نـاصــری  بـه مـازنــدران تشـريـف فـرمـای شده بـود تـا سنـه 1292 کـه مجـدداً تشريـف فـرمـا شـدند ، ده سـال تمـام گـذشتــه  و  بــازار هـای تـاريـک بـا سقــف کـوتــاه ، مبـدل بـه بـازارچـه های خـوب و کاروانسـراها  آبـاد گـرديده انـد .
کـوچـه ها تمـامـاً سنگ فـرش و عمـارت بحـر اِرم کـه جـز خـرابـه نبـود ، اینـک مرمـت و بـازسـازی شـده است ...

 

میـدان مجـسمــه قـدیـم  ( میـدان ولایـت کنـونـی )   _    سـال  1320 شمسی

سـاختمــان بانـک ملـی مـرکــزی  و  اداره مخــابـرات بـابـل در تصـویــر دیـده می شـود .

 

نخستیـن عـکاسی از  بـابـل

بـه هنـگام سفـر نـاصـرالـدیـن‌ شاه قـاجـار بـه بـابـل ، عـکاس ویـژهٔ وی  کـه از سـال 1300 قمـری در سفـرها همـراه شاه بـود ، از شهـر بـابـل عـکاسی کـرد .
ایـن عـکاس عبـدالله قـاجـار ، نـوهٔ فتحعـلی‌شاه قـاجـار بـود کـه  فـن عـکاسی را در اتـریـش آمـوختـه بـود و  چنـد عکـس از " بحـر اِرم "  و  " سبـزه میــدان " گـرفـت .
عکـس‌های وی ؛ کهـن‌تـریـن عکـس‌های گرفتـه شـده از شهـر بـابـل بـشمـار  مـی‌آینـد و بـه احتمـال زیـاد ، وی نخـستیـن فــردی است کـه از شهـر بـابـل عـکاسی کـرده است .

 

 دورنمـای  شهـر بـارفــروش  از طـرف جنـوب شـرقـی    _    سـال  1244 شمسی     

در ایـن عکـس کـه توسط عـکاس مخصـوص نـاصـرالـدیـن شـاه گـرفتـه شـده است ؛ 
بقعـه امـامـزاده قـاسـم آستـانـه  نیـز دیـده می شـود .                                                

 

در ذیـحجـهٔ سـال 1278 قمـری ،  مسعـود میـرزا " ظـل‌السلـطان " فـرزنـد ارشـد نـاصـرالـدیـن‌ شاه قـاجـار بـه حکـومـت مـازنــدران منصـوب گـردیـد .
 وی در " بلـوک گـردشی " چنـدین سفـر  بـه بـارفـروش آمـد ؛ 
او بـا وزیـرانـش در یکـی از ایـن سفـرهـا کـه بـه بـارفــروش داشـت ؛ در خـانـهٔ  " قهـارقلی‌خـان " مشهـور بـه " عمـو اقـلی " کـه عمـوی فتحعـلی‌شـاه بـود ، ساکـن ‌شـدند .

مسعـود میـرزا  والی مـازنـدران دربـارهٔ خاطـرات خـود در بـارفـروش می‌نـویسد :
" سفـری بـه بـارفـروش کـه سفـر اول بـاشد ، کـردیـم .  
بنظـر می رسد شهـر دوم مـازنـدران ، بـارفـروش است . ایـن اسمـی است بـا مسمـی ...!

کـالاهـایـی کـه از داخلــهٔ ایـران بـه خـارج ایـران مـی‌رود ؛  از خـط مـازنـــدران و سـاری کـه خـارج می‌شـود ، از حـاجی طـرخان و غیـره ... در اینجـا رد و بـدل و خریـد و فـروش می‌شـود .

در ایـن شهـر ؛  از داغستـانـی و اهـل شیــروان و اهـل آذربـایجـان و عـراقـی و ارمنـی و ترکمـان و غیـره ، همـه گـروهی هستـند .
یـک کمپـانی روسی هـم هست بـرای تـرویـج تجـارت و ...

در خانـهٔ قهـارقـلی‌خـان ، عمـو اقـلی منـزل کـردیـم .  عمـو اقـلی چهـار دِه در نـزدیـک بـارفـروش داشت بـه ایـن اسـامـی :
النگـه ، رودبـار ، دینـه‌سر و شیـرسوار
او مـا را در ایـن چهـار دِه خـود مهمـان کـرد ؛ یـک مرتبـه هـم مـا را بـرای شـکار بـه جـُرگـه بـرد .

در ایـن توقـف بـارفـروش ؛ چنـدین مرتبـه هـم بـرای شـکار بـه جـزیــره بحـر اِرم رفتیـم .
جمعیـت شهـری هـم زن و مـرد بسیـار در سر پـُـل ، مقـابـل کارخـانــهٔ قنـادی جمـع شـده بـودند .
نـاوها و کـرجی‌های روی دریـاچـه را در محـل از سـاق‌های درخـت‌های کلفـت جنگـل ؛ بـا وجـودی کـه علـم هنـدسه نـدارند ، در کمـال خـوبی و پـاکیـزگـی و بی‌خطـری درسـت می‌کننـد .  خیلی‌خیلی ایـن نـاوهـا تعـریـف دارنـد .

 

نمـایـی از  پُـل چـوبـی بحــر اِرم  ( محلــه دزدکـچـال  بـابـل )   _    عهــد نـاصــری

 

در سفـرنامـه دوران مظفـر شاه قـاجـار ( سـال 1316 قمـری )  آمـده است :
از مشهـدسر تـا شهـر بـارفـروش ( بـابـل ) در مـازنـدران ، قريـب سه فـرسخ راه است کـه بنـدرگـاه مـازنــدران است و  تمـام مـال الـتجـاره روسيـه از آن راه بـه مـازنـدران و از آنجـا بـه شهـرهای ديگـر مـی رود .
سابقـاً در عهـد صفـويـه ايـن راه شوسـه بـوده يعنـی تمـام راه بـاتـلاق و جنـگل بـود و بـه حکـم شاه عبـاس بـزرگ صفـوی آن راه را ساختـه اند و  قـافلـه ایجـاد نمـوده اند . 

همچنیـن درحکومـت ميـرزا عبـدالله خـان سـردار امجـد ؛ چنـد بـاب کارخـانـه در وسـط بـارفـروش ( بـابـل ) بـرای بيـرون آوردن پـنبـه از غـوزه ساختـه انـد کـه از ماشيـن بخـار است و سوخـت ايـن ماشيـن ها از خـود غـوزه است کـه بسيـار متعـفن می بـاشد و صـدمـه بسيـار بـه مـردم وارد می آيـد . 

می گـوینـد :  سابقـاً تـرکمـانـان و اهـالی انـزلـی نفـط سیـاه ( نفـت ) را از راه دريـا بـه مشهـدسر می آوردنـد و اهـالی بـارفـروش می خـريدنـد .
امسـال تجـار بـارفـروش همـدست شـده و ايـن تجـارت را کـه خـريـدنـش عـام بـود ، مخصـوص خـود قـرار دادنـد و بـه هـر قيمـت کـه خواهنـد می فـروشنـد و بـرای اهـالی مـازنـدران سخـت شـده است .

 

 کارخـانــه روغـن کشـی و صـابـون پـزی  بـابــل    _    سـال  1310 شمسی     

ایـن کارخـانــه در سه راه چیـت سازی بـابـل واقـع بـوده و  اکنـون کامـلاً تخـریـب گـردیـده است .

 

در زمـستــان سـال 1322 قمـری بـرابـر بـا سـال 1282 شمسی ؛ در تمــام خـاک مـازنـدران چنـديـن شبـانـه روز بـاران بـاريـد ؛ بعـد از آن 72 ساعـت بـرف بـاريـد کـه عبـور و مـرور مسـدود شـد و  آنچـه پـای گرفـت متجـاوز از دو زرع بـود .
در تمـام بـلاد راه عبـور غيـر ممکـن شـد !  روغـن تبـريـزی بيسـت قَـران و هـم زغـال تبـريـزی يـک قـران شـد ...
اغلبـی از پـُلها خـراب شـد ؛ مـال و مـواشی بسيـار تلـف شـدند ؛ می گـوينـد کسی چنيـن بـرفـی در مـازنـدران نـديـده است .

در بـارفــروش ؛ بـه مـاه رجـب 1323 قمــری ميـرزا حسـن تـاجـر بـاد کـوبــه ای ، اولیـن مــدرسـه ملّـی را ايجـاد کـرده  و  چنـد مـاه است کـه ميـرزا محمـدخـان اعـظام السلطنـه سـردار ، در بـارفـروش ايجـاد مدرسـه ملّيـه نمـوده و اسمـش را " اعـظاميـه " گـذاشـت .

 

 افـتتـاحیـه دبـستـان ملّـی بـارفــروش ( ایـران و  روس )   _    سـال  1291 شمسی     

مـدرسـه ملـی بـارفـروش بـا حمـایـت مـالی دولـت روسیـه در محلـه مسجـد جـامـع بـارفـروش
  بنیـان نهـاده شـد و  در سـال 1295 شمسی  نیـز تـعطیـل گـردیـد .                                       
آقـاسیـد نـورالـدیـن عـراقـی بعـد از اختـلافـی کـه بـا سـرپـرستـان مـدرسـه اعـظامیـه پیـدا کـرد
خـود مـدرسـه ای ملـی بـه نـام " وطـن  یـا  نـوریـه " بنیـان نهـاد ...                                       

 

رضــاقلـی‌ خـان هـدایــت ؛  نـویسنــدهٔ کـتـاب‌هـای روضــةالـصفــای نـاصــری و  مجمـع‌الـفصحـاء ... پـس از فـوت پـدرش در سـال 1218 قمـری ، بـهمـراه مـادرش بـه بـارفـروش ( بـابـل کنـونـی ) آمـد .
چـرا کـه خـویشـاونـدان مـادرش اهـل پــازوار بـارفــروش بـودنـد و در ایـن شهـر می‌زیـستـه انـد .
او در دوران کـودکـی‌اش بـه مـدت 8 سـال در بـارفــروش زنـدگـی کـرد .
وی در کتـاب مجمـع‌الـفصحـاء دربـارهٔ بـارفـروش می‌نـویسـد : 
" بـارفــروش شهـری آبـاد اسـت و  چـون اطـرافــش جنـگل اسـت ، بـُـرج و بـارو  بـرنمی‌تـابـد و  مشتمـل اسـت بـر مسـاجــد و عمــارات و مـدارس و دکـاکیــن و سـراهـا و بیــوتـات ... "

همـچنــین  غـلامحسيـن افضـل‌الملــک در سفــرنـامــه مـازنــدران کـه در سـال 1331 قمـری  آن را نـگاشتـه است ؛ وصـف حـالی دارد از مشـاهـده های خـود از بـارفـروش کـه مـربـوط بـه زمـان احمـد شـاه قـاجـار است :
" شهـری ديـدم خـوش وضـع و خـوش طـرز ؛ کـوچــه‌هـای وسيـع و  معبــرهـای پـُرعـرض کـه اگـر از دو طـرف کالسکــه هـا بـه هـم بـرسنــد ، تصــادم بـه هـم وارد نيـآورنـد .
تمـام کـوچـه‌هـا سنـگفـرش محکـم ،  بسيـار ظـريـف بـا سنگـهـای کـوچـک بـه طـوری اراضـی را بـه نـظافـت و   ظـرافـت فـرش کـرده‌انـد کـه در تهـران هـم بـه ايـن خـوبـی نتـوانستـه‌انـد سنـگفـرش کننـد . 

شهـر بـارفـروش در نهـايـت خـوبـی سـاختـه شـده است ؛  کـوچـه‌های وسيـع بسيـار تميـز ، درب خـانـه‌ها غـالبـاً تميـز و ديـوارها از آجـر بـالا رفتـه است . 
در بـازار همـه چيـز فــراوان ، بــازارهـا و خـانــه‌هـا در کمــال نـظافـت و  ظـرافـت است . 
تجـاری بسيـار معتبــر دارد ؛  از ارامنـه و يهــود ، تجـارت و کسـب و عـايـداتشـان خـوب است ...

 

 ضلـع جنـوب شـرقـی  پــارک ولـیعهــد ( شهیـد شکـری )   _    سـال  1340 شمسی

ایـن پـارک زیبـا ، در میـان دو محلـه بحـر اِرم شـرقـی و بحـر اِرم غـربـی واقـع شده است .
امـروزه بـا بـازسـازی های انجـام شـده ، بخـشی از زیبـایـی های آن از بیـن رفتـه است .

 

بـارفـروش در جنبـش مشروطـه هـم بسیـار فعـال بـود و  شـرح آن نیـز در کتـاب " تـاریـخ مـازنـدران مهجـوری " بـه تفصـیل آمـده است .
پیـش از جنـگ جهـانی اول ، بیشتـر روستـاییـان و  کسبـه مـازنـدران در نتیجـه بـازرگانـی مستقیـم بـا روسیــه ثـروتمنـد شده بودنـد و  مشهـدسر ؛ بنـدرگـاه کـالاهـا  و  بـارفـروش ؛ مـرکـز بـازرگانـی مـازنـدران بـود !
ولـی ایـن وضـع پـس از انقـلاب کــبیر در روسیـه تغیــیر کـرد .

از زمـان رضـاشـاه پهلـوی تـأسیس بنـا‌هـایی کـه متـأثـر از معمـاری اروپـا بـود ، محلـه‌هـای قـدیمی شهـر را بسیـار تغـییـر داد  و  ارتبــاط ایـن محلــه‌ هـا را بـا فضـاهـای جـدیـد شهـری کامـلاً قطـع نمـود .
از جملــه ایـن بنـاهـا مـی‌تـوان بـه :
سـاختمـان شهـرداری قـدیـم ، شهـربـانـی سـابـق ، دبیـرسـتـان قـدیـم شاهپـور ، کـاخ شاهپـور  و نیـز  اداره پـُست و تلگـراف و تلفـن ... اشـاره کـرد .

در سـال 1310 شمسی دریـاچـه  ایـن شهـر کـه بـه بـاتـلاق تبـديـل شده بـود ، خشک و همـوار گـردیـد .
اکنـون قسمـت شـرقـی دریـاچـه قـدیـم ، زمیـن ورزش شهـر بـابـل است و در قسمـت غـربـی خـانـه های مسکـونـی بنــا شده است .

 

 سـاختمـان قـدیمـی اداره پُسـت و تلگــراف و تلفـن  بـابــل   _   سـال  1330 شمسی     

ایـن بنـاء در سـال 1313 شمسی تـأسیـس شـد  و  در سـال 1313 شمسی کامـلاً تخـریـب گـردیـد .

 

بـه نقـل از کتـاب " تـاریــخ زمیـن‌ لـرزه هـای ایـران " در سـال 1187 خـورشیـدی ؛ زمیـن‌لـرزهٔ شـدیدی در خطـه مـازنـدران و  از جملـه در بـارفـروش رخ داد کـه بـه گفتـه‌ای یـک مـاه و بـه نقـلی دیگـر تـا سـه سـال بـه درازا کشیـد .
ایـن زمیـن‌لــرزه موجـب خـرابی شهـرها و آبـادی‌هـای بسیـاری شـد .
ادعـا می‌شـود کـه تـا سه سـال بطـور پیـاپی در ایـن منطقـه زمیـن‌لـرزه هایـی روی می‌داد و پـس از آن نیـز گاهی زمیـن‌لـرزه های دیگـری بـوقـوع پیـوست .

در سـال نـوشتـن کـتـاب ؛ یعنـی حـدود ســال 1220 هجـری شمسی  زمیـن لـرزه سخـتی مسجـد جامـع بـابـل را ویـران کـرد و در سـال 1314 شمسی  زمیـن‌لـرزه دیگـری نیـز شهـر بـابــل را لـرزانـد و  آسیـب فـراوانـی بـه شهـر و هـم بـرخی از مسـاجـد آن رسـانيـد .
بـر اثـر وقــوع ایـن زمیـن‌لـرزه ،  شـورشـی در شهـر بـابـل رخ داد کـه منجـر بـه مـداخلـه ارتـش شـد .

 

 مـسجـد مـولانـا ( راننـدگان )  بـابـل    _    حـدود سـال  1340 شمسی     

ایـن مسجـد از یـادگارهـای " حـاج سیـد حسـن مـولانـا " از تجـار بنـام بـارفــروش است    
کـه در خیـابـان چـراغ بـرق قـدیـم ، در نـزدیکـی مقبـره " سیـده بی بی آسیـه خـاتـون "    
در ضلـع شمـالی میـدان ایستـگاه ( شـشم بهمـن ) بنـاء گـردیـد ...                                        

 

در ساعـت 4 بـامـداد 11 تیــرمـاه  سـال 1336 شمسی ؛  زمیـن‌ لــرزهٔ شدیـدی روی داد کـه مـرکـز آن بنـدپـی بـابـل بـود .
ایـن زمیـن‌لـرزه سـراسـر مـازنـدران را بـه لـرزه در آورد .

در بـابـل ، بــازاریـان و کارمنـدان تـا چنـد روز کار خـود را رهـا کـرده ، بـه صحـرا رفتنـد و چـادر زدنـد .
روزنـامـهٔ " اعتـراف " چـاپ بابـل ؛ در شمـارهٔ نهـم خود در روز 26 تیـر مـاه 1336  از ایـن زمیـن‌ لـرزه در بـابـل و  پیــرامـون آن خبـر داد کـه افـزون بــر خسـارات و خـرابی‌هـا ، تلفـات جـانی هـم داشتـه است .
بنـابـرایـن گـزارش ؛ تلفـات ایـن زمیـن‌ لــرزه در روستـای سنـگ‌چـال بنـدپـی و  تـوابـع آن 133 کشتـه و 260 زخمـی بـوده است .
در پـی ایـن زمیـن‌ لــرزه ؛ کمـک‌ هـای مـردمـی و دولـتی بسیــاری بـه بخـش  بنـدپـی بـابـل فـرستـاده شـد .

" محمـدصــادق  شفیـع‌ زاده "  بــازرگـان نیکــوکـار بـابلـی کـه بـا تجـارت‌ خـانـهٔ شـوروی در ارتبــاط بـود ؛  بـا تـوجـه بـه الگــویـی کـه در آن کشـور بــه اصطـلاح سوسیـالیستـی وجـود داشـت ، بـرای نخستـین بـار در ایـران ، اقـدام بـه چـاپ کـالابـرگ " کـوپـن " نمـود تـا ایـن کمـک‌های مـردمی بـه طـور صحیـح و عـادلانـه میـان زلـزلـه‌زدگان تـوزیـع شـود .

 

 ارسـال کمکهـای دولـتی و مـردمی بـرای  زلـزلـه زدگـان بنـدپـی  _   11 تیـر مـاه  1336 شمسی

 

رضـاشـاه پهلـوی در سـال 1307 در سفـری بـه بـارفـروش ( بـابـل ) مـی‌آیـد .
نيمـا يـوشيـج سـراینـده‌ نـامـدار و نـو پـرداز پـارسی کـه آن زمـان در شهـر بـابـل زنـدگـی می‌کـرده ، در تـاریـخ 25 مهـر مـاه 1307 شمسی گـزارشی از ایـن سفـر در " سفـرنـامـه‌ بـارفـروش " خـود می‌نـویسـد :

از چنـد روز بـه ایـنطـرف ، خبـر ورود مهمـان مشهـوری در شهـر شیـوع داشت ؛ از صحـرای تـراکمـه بـازگشـت می‌کـرد ؛  بـه اسـب‌دوانـی رفتـه بـود .
دیــروز قبـل از ظهـر بـه اینجـا رسیـد ؛  بـرای اسـتقبـال ، از دیشـب تهیـه دیـده شـده بـود .
دعـوت می‌کـردند و اسـم می‌نـوشتنـد .
 از صبـح زود صـدای طـبلشـان مـرا از خـواب بیــدار کـرد ؛  آژان‌ هـا را در میــدان جمـع کـرده بـودنـد .
پیـش‌ آهنـگ‌ها را همگـی شمـردنـد ؛ بـه اضـافـه‌ 16 پیـشآهنـگ کـه از شـاهی ( قـائـمشهـر کنـونـی ) آمـده بـودند ، عـده‌شـان بـه 50 نفـر می‌رسیـد .
آن‌هـا را در معیـت شـاگـردهـای مـدرسـه‌ بـه استقبـال مـوکـب فـرستـادنـد .
رؤسـای ادارات هـم از جلـوتـر رفتـه بـودنـد ؛
کنـار شهـر در نـاحیـه‌ای کـه بـه " چهـارشنبـه‌ پیـش " مشهـور است ، سـاکـت و  آرام ، دسـت بـه سینـه زدنـد و ایستـادنـد .
ولـی شـاگـردهـا ؛  آن‌هـا دیگـر سـاکـت نبـودنـد ، بیــرق بـه دسـت داشتـند و سرود می‌خـوانـدند .
بعــد از شـاگـردهـا ، تجـار و  از عقـب آن‌هـا هـم اصنــاف مختلـف یعنـی تمـام قبـادارهـای بـارفـروشی ...!
چـون آنهـا تمـام می‌شـدند ، مخلـوط بـه دنبـالـه‌ آن‌هـا  ازدحـام تمـاشـاچی‌هـا بـود ، یـک عـده فقـرای ژولیـده کـه  آن‌هـا هـم کـلاه پهلـوی داشتـند .

  

دانـش‌آمـوزان پیشـآهنـگ درکنـار پُـل تـاریخـی " محمـدحسـن‌خـان "  _  دوره‌ رضـاشـاه پهلـوی

در عکـس منـاره‌هـایـی در دو سـوی پُـل وجـود دارنـد کـه امـروزه دیگـر تخـریـب شـده‌انـد ...

 

مهمـان جـدیـدالـورود ؛ بـه واسطـه‌ وقــار و شکـوه مقـام سلـطنتـش ، مجـزا و پیـش چشـم بـود و تمـام چشـم‌ها بـه او نـگاه می‌کـرد .
وقتـی کـه ایـن میهمـان در مقـابـل ایـن جمعیـت انبـوه رسیـد ، پیـاده شـد .
در بیـن همـهمـه و کـف‌ زدن‌هـا و سـرودهـا کـه آن همـه می‌خـواسـت تـرتیـب منظـم بـه خـود بـدهـد ، ممکـن نبـود .

مـستقیـماً از آنجـا سـوار شـد و بـه بـاغ شـاهپــور رفـت .
ایـن بــاغ را بـه تـازگـی بـرای ولـیعهــد خـریــداری کـرده‌انـد و  تـا شهـر چنــدان فـاصلـه‌ای نـدارد و آن طـرف رودخـانـه‌ بـابـل اتفـاق افتـاده است . ( کـاخ شـاهپــور  هـم‌ اکنـون در مـکان دانشـگاه علــوم پـزشکـی بـابــل قـرار دارد  و  کتـابخـانــه‌ مـرکـزی دانشـگاه است ) ... 

 

 قصـر شـاهپـور  ( سـاختـه شـده در عصـر رضـاشـاه )   _    سـال  1303 شمسی     

ایـن قصـر در بـاغ معـروف کـوسیـس تئـو فیـلاکتـوس یـونـانـی (  تـاجــر بـارفـروش  ) بنــاء گـردید .
   ایـن بـاغ در واقـع همـان جـزیـره ای است کـه در میـان دریـاچـه بحـر اِرم  واقـع بـود و بعـدهـا     
در دهــه 1300 شمسـی بـه فــرمـان پهلـوی اول ، خشـک و بـه تـدریــج مسکـونـی گـردیـد و  
سپـس کاخ شـاهپــور را در آن بنـاء نهـادنـد .                                                                                 
امـروزه ایـن مـکان ، بـه دانشـگاه علـوم پـزشکـی بـابـل  اختـصاص یـافتـه است ...               

 

ایـن روزهـا  بـرای بـارفـروشی‌هـا خیلـی تـازگـی داشـت .
هـر چنـد شـاه هـر سـالـه نـواحی وطنـش را دیـدار می‌کنـد ولی بـارفـروشی‌ها دیـرتـر از طهـرانـی‌ها از تمـاشـا سیـر می‌شـونـد ...!

بـرخـی از رجـال شهـر می‌خـواهنـد بـه آستــان ملـوکانــه عـریضـه بـدهنـد کـه اسـم بـارفـروش را بـردارنـد و  اسـم " شـاهپـور " بـر روی شهـر بگـذارنـد .
نـه مـدرسـه و خیــابـان ؛ بلکــه همـه‌ چیـز عـن‌قـریـب مـی‌رود  همیـن اسـم را بـه خـود بگیــرد .

از چنـدی بـه ایـنطـرف می‌خـواهنـد در حـوالی " سبـزه‌ میـدان " مـریـض‌خـانـه‌ای بـه اسـم " شـاهپـور " تـأسیـس کننـد ( بیمـارسـتان شهـید یحیـی نـژاد کنـونـی ) 
پـایـه‌های آن سـاختـه شـده است ؛ از اعلـیحضـرت درخـواست کـردنـد تـا اولیـن سنـگ‌ بنـای آن‌ را بـه دست خـود روی بنـا بگـذارد .
ولـی بعـد یـک بیـل نقـره سـاختنـد و  دستـه کـوتـاه آن را از روبـان‌هـای کـوچـک سـه‌رنـگ لفـافـه کـردند و بـه " تیمـورتـاش " دادنـد و  بعـد اعلیـحضـرت آن را بـه دسـت گـرفـت .
مقـداری خـاک بـرداشت و بـه اطـراف ریخـت و گفـت : « از اینجـا شـروع کنیـد »  و بعـد بیـل را بـه دست رئیـس معـارف ( آمـوزش و پـرورش کنـونـی ) داد ...!

 

 مـراسـم کلنـگ زنـی اولیـن مـریـض خـانـه بـارفـروش ( شـاهپــور )  _   سـال 1307 شمسی

ایـن مـریضخـانـه کـه پـس از انقـلاب بـه " بیمـارستـان شهیـد یحیـی نـژاد " تغـییـر نـام داد ،
   بـه دسـت رضـاشـاه پهلـوی در 25 مهـر مـاه 1307  کلنـگ زده شـد .                                 
در عکـس ؛  رضـاشـاه بیلچـه ای در دست دارد و  ولـیعهـد نیـز در کنـار اوست  و  پـس از او
تیمــورتـاش  دیــده می شـود ...                                                                              

 

طـرح‌ ریـزی مـریـض خـانــه کـه ایـن همـه بـا شـوق اهـالـی شـروع می‌شـد ، چهـار ساعـت بعـدازظهـر انجـام گـرفـت .
عـده‌ بسیـاری از اهـالـی حـاضـر بـودنـد و بـه ضمیمـه‌ آن‌هـا ، عـده‌ معـدودی از شـاگـرد‌هـای شـش هفـت سـالـه‌ مـدرسه‌ نسـوان ( دختـران ) مـوهایـشان را بـا  روبـان بستـه بـودنـد و در حـاشیـه‌ روبـان نـوشتـه شـده بـود :
« زنـده‌بـاد اعلـیحضـرت » 
شـاه پـرسیـد : « این دختـرهـا کـه‌ها هستنـد؟ »
گفتنـد : « شـاگـردهای مـدرسـه »
دست بـه چـانـه یکـی از آن‌هـا زد و گفـت : « درس هـم می‌خـواننـد؟ »
جـواب دادنـد : « الفبــا را بلـد شـده‌اند » 
بعـد تقـاضـا کـردند ایـن اطفـال سـرود بخـواننـد و  شـاه تقـاضـای آن‌هـا را قبـول کـرد ؛ خـود شـاه دسـت زد و  دیگــران هـم دسـت زدنـد ،  سـرود خـوانــدنـد و هلـهلــه کـردنـد .

کـوچـه‌ها مملـو از تمـاشـاچی بـود ، ولـی نـه از روی پشـت بـام ؛  بعـد از آن ، شـاه سوار شـد و رفـت ...

 

 پیـش آهنـگان مـدرسـه بُنــات ( شـاهـدخــت )  در مـراسـم کلنـگ زنـی  مـریضـخـانـه شـاهپــور

دختـرکان هفـت سـالـه مـدرسه بـابـل ، در ایـن مـراسم بـا اهـداء شـاخـه گل و خـوانـدن سـرود
  رضـاشـاه را در پـایــه ریــزی بنــای مـریضخـانــه شـاهپــور ( بیمـارستــان شهـید یحیـی نـژاد )   
بـه تـاریـخ  25 مهـر مـاه 1307 شمسی همـراهـی نمـودنـد .                                               

 

نيمـا يـوشيــج در سفـرنـامـه‌ بـارفـروش خـود در تـاریـخ 26 مهـر مـاه سـال 1307 در گـزارشـی از گـردش روزانــه اش در " پنـج‌شنبـه‌ بــازار " بـابـل ، ایـن گـونــه می‌نـویسـد :  
( خـانـه نیمـا در بـابــل در محلـه‌ اجـابـُن بـوده  و  آنچـنان کـه از نـوشتـه‌اش بـر می‌آیـد ، زیـاد در پنـج‌شنبـه‌ بـازار  می‌گشتـه است ... ) 

" ... پـس از ورود بـه بـارفـروش ، بـرای اينـکـه خـود را مشغــول داشتـه بـاشـم بــه پنـج شنبـه بـازار رفتـم ؛ ايـن رسـم را خيلـی دوسـت دارم .   
صبـح زود بـه هميـن قصـد از خـواب بيـدار شـدم ...

محـل بــازار در آستـانــه است ؛  ميـدان آستـانــه  ميـدان سبـز وسيعـی است کـه سابقـاً قبـرستـان بـوده  و حـال در آن تغيـيراتی داده شـده است بـه نحـوی کـه حـُزن انگيـزی خـود را گـم کـرده است .

غيـر از ايـن هـم بـارفـروشـی هـا ،  بــازارهـای ديگـری دارنـد کــه در هــر روز از روزهـای هفتـه کـه شـروع می شـود ، اسـم همـان روز را بـه خـود می گيـرد !  از جملـه : بـازار یکشنـبه و چهـارشنـبه ...  و بعـلاوه يـک بـازار ديگـر هـم هسـت کـه در نيـم فـرسخی شهـر در اميـرکـلا دايـر می شـود .

اينجـا پـُرجمعيـت مثـل اجتمـاع تمـام دهـاتی هـاست و بنـا بـر ايـن معتبــرتـر از همـه بـازارهـا !

در ظاهـر جـز خـريــد و فــروش چيـزی نيسـت  ولـی بـرای شاعــر و نـويسنـده  شـايـان اهميـت است ؛ شاعـر در هيـاهـوی مـردم  و  از همهمـه اسـرار انگيـز آنهـا ،  معـرفـت هـای نـاقـص و عجیـب خـود را تـکمیـل می‌کنـد ؛ خطـوطـی را می‌خـوانــد کـه دیگـران از خـوانــدنشـان عـاجـزنـد و  الـفبـای آن را بــه کسی درس نـداده‌انـد !
و  ایـن بیشتـر در روح و سیمـای مـردم است ...

 

 نمـایـی از  پنـج شنبـه بـازار قـدیـم  ( محلـه حصیـر فـروشـان )   بـابــل        

ایـن عکـس مـربـوط بـه سالهـای 1299 تـا 1329 شمسی است کـه تـوسط  " لارنـس لاکهـارت"
  گـرفتـه شـده است .                                                                                                
لارنـس لاکهـارت ؛ مـورخ ، محقـق و ایـران شنـاس انگلیسی است کـه از سـال 1302 شمسی
  بـه مـدت 30 سال بـه طـور مـرتـب بـه ایـران رفـت و آمـد داشتـه است ...                                        

 

در بـابــل  شـایـد حیـاط هیـچ خـانـه‌ ای خـالی از درختــان مـرکـبات نبـاشـد ؛
در ایـن شهـر دو طـرف هـر خیـابـان را درخـت‌های نـارنـج پـوشـانده است .

اگـر از عطـر دل انگـیـز درختـان متنـوع بـاغ‌هـای اطـراف شهـر بگـذریـم ؛ همـان درختـانـی کـه در خـانــه‌هـا و خیــابـان‌هـاست ، بـرای عطـرآگـین کـردن هـوای بـابـل کافـی است .

نیمـا یـوشیـج در سـال 1307 شمسی  در سفـرنـامـه‌اش بـه ایـن موضـوع اشاره‌ می‌کـند کـه :
" بـارفـروش ( بـابــل ) بـه عقیـده مـن ، عـروس شهـرهاست ...  ولی عـیب آن ایـن است کـه آن را  بـَد زیـور می‌بنـدنـد ...!
بـارفـروش شهــر نیسـت ؛ دیــوان شعــری است بـا یـک عنـوان شـاعـرانـه !
بــارها میـل داشتـم یـک شهـر شاعـرانـه بـرای شعـرهـایـم بیـابـم ؛
ایـن است آن شهـر رؤیـایـی و دلخـواه مـن ... " 

 

 سـاختمـان بـلـدیــه ( شهــرداری ) بـابــل  در یـک روز بـرفـی   _    سـال  1330 شمسی     

ایـن بنـاء تـوسط مهـندس " آرتـم سردراُف ارمـنی " درسـال 1330 شمسی سـاختـه شـده است ؛
اکنـون ایـن سـاختمـان بـه گنـجینـه ( مـوزه ) بـابـل اختصـاص یـافتـه است ...                                          

                                                      

  

 

 

ادامــه مطـلـب . . . !